Her birey kendine özgü bazı kabiliyetlerle dünyaya gelir. Bu sebeple herkesin kendi yeteneği doğrultusunda bir iz bırakması mümkün hale gelir evrene. Temelde birtakım ortak özelliklere sahip olsa da insan olması hasebiyle, meziyetleri doğrultusunda oluşur bireylerin kişilikleri ve bu sayede ayrılır her bir birey diğerinden. Fakat düşünme söz konusu olduğunda kişilerin altı farklı noktada birleştikleri görülebilir. Aslında Edward de Bono tarafından ‘Altı Şapkalı Düşünme Tekniği’ olarak eğitim özelinde konuşulan bir mevzudan bahsettiğim belki dikkatleri celbedecektir. Fakat genel bir değerlendirmeden sonra bu tekniğin kişiler olarak düşüncelerimizin 6 çeşitli görünümünü de ifade ediyor olabileceği, alt satırlarda şapkaların özelliklerinin sunulmasının ardından akıllara gelecektir.
Bu yöntemle kişiler empati yeteneklerini geliştirebilmekte, bir konu özelinde farklı kişilerin görüşlerini düşünmek suretiyle beyin fırtınası yapabilmekte ve bireylerin yaratıcılıkları artırılabilmektedir. Bazı kişiler Altı Şapkalı Düşünme tekniklerinden birkaçını doğuştan kişiliğinde barındırabilmekte iken bazı kişiler tek bir düşünme metoduna sahip olabilmektedirler. Lakin kişi kendini geliştirdikçe farklı düşünme şekillerini de bünyesinde barındırabilir. Şimdi şapkaların özelliklerini, kişilerin düşünme stillerine göre sorabilecekleri sorular bağlamında incelediğimizde ne demek istediğimiz daha net anlaşılacaktır.
- Beyaz Şapka
Beyaz şapka tarafsızlığı temsil eder ve objektiftir. Beyaz şapkadaki amaç pratik olmaktır. Kesin bilgileri temsil eder. Bir olay karşısında hızlı ve eldeki kesin bilgiler ile tarafsız yorumlamaktır.
- Hangi bilgilere sahibiz?
- Hangi bilgiler eksik?
- Başka hangi bilgiler gerekiyor?
- Ne tür soru sormalıyız?
- Yeşil Şapka
Yeşil şapkada yaratıcılık ve yeni fikirler vardır. Üretkenliği temsil eder. Bu teknikte değişik fikirler ortaya koyulur.
- Bu konu için değişik önerileriniz nelerdir?
- Kırmızı Şapka
Sorunlara duygu ve sezgi ile bakar. Soruna duygusal açıdan yaklaşır. Aynı zamanda tutkuları da temsil eder. Kırmızı şapkada mantık aranmaz. Kırmızı şapka öznel yargılar ortaya koyar.
- Bu konu hakkında ne hissediyorsun?
- Sarı şapka
Sarı şapka iyimser fikirleri temsil eder. Sarı şapkada bir olayın veya sorunun olumlu yanına ve avantajlarına bakılır. Sarı şapkada alınan karar ile ne gibi avantajlar sağlarız ona bakılır. Sarı şapka pozitiflik taşır.
- Konunun ne gibi yararları var?
- Kim yararlanacak?
- Nasıl yararlanacak?
- İşin bize avantajları nelerdir?
- Siyah Şapka
Bu şapka ise sarı şapkanın tersi gibidir. Siyah şapka kötümserdir. Bir karar alınacağı zaman bu karar sonucunda ortaya çıkabilecek tehlikeleri ve olumsuzlukları düşünür. Negatiflik bu şapkanın özelliğidir. İnsanın gerçekçi olmasını sağlar.
- Bu işin zararları neler olabilir?
- Mavi Şapka
Bu şapka ile tüm düşünme sürecini düşünür ve ona göre karar verirsiniz. Son aşama olduğunu söyleyebiliriz. Durum analizi, özet ve konunun sonuçları ortaya konur. Mavi şapka tarafsızlığı, sakinliği ve hâkimiyeti temsil eder.
- Başlangıçta neydik?
- Şimdi neyiz?
- Sonra ne olacağız?
Sümeyye Ülger
