Akran ilişkileri, çocuğun gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Anne-babayla başlayan iletişim, bağlanma, yakınlık ve dünyayı keşfetme çemberi, akranların da dahil olmasıyla daha da genişlemektedir. Özellikle son yıllarda çalışan anne-babalar dolayısıyla akran ilişkileri, erken yaşta kreşe başlayan çocuklar için çok daha önemli bir hale gelmiştir. Akran ilişkileri, okul öncesi dönemdeki bedensel, zihinsel, sosyal ve duygusal olgunlaşma sürecinde çocuğun sosyal davranışlarında çok etkilidir.
Akran İlişkilerinde Niteliğin Önemi
Akran ilişkilerinin kalitesi de, çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi için büyük önem taşımaktadır. Zayıf akran ilişkileri, psikolojik ve toplumsal uyumsuzluğun, düşük öz benliğin ve daha pek çok olumsuz gelişimin en önemli belirleyicilerindendir. Bu nedenle özellikle ebeveynler arasında akran ilişkilerine büyük önem verilmeli ve çeşitlilik kazandırılmasına olanak sağlanmalıdır.
İlk Akran İlişkileri
Bebeğin doğumdan sonra diğer yeni doğan bebeklerin sesini duyup ağlaması, ilk akran etkileşimi olarak değerlendirilmektedir. Altıncı aydan itibaren bebek, etrafındaki diğer bebekler ona dokunduğunda ya da baktığında gülümsemektedir. Bir başka deyişle yaşamın ilk yılında akran ilişkilerinde, sosyal farkındalık ve dikkat ortaya çıkmaya başlamaktadır. Bu yaşta çocuklar birbirlerine dokunurlar, gülümserler ve birbirlerinin hareketlerine dikkat ederler. Bu dönemdeki sosyal etkileşimler, gelecekteki akran ilişkilerinin belirleyicilerindendir.
Akran ilişkileri, oyun ile karşılıklı ilişki içindedir. Akranlar ile kurulan sevilme, kabul edilme gibi olumlu yaşantılar, oyunlara katılımı artıracaktır. Dolayısıyla akranlar ile kurulan olumlu ilişkiler sayesinde iş birliği gibi sosyal beceri gelişimleri tamamlanacak ve psikososyal gelişim evreleri başarılı bir şekilde atlanacaktır. Bu yüzden çocukların akranları ile oyun oynayabilecekleri ortamlar sunulmalı ve akranları ile sosyal ilişkiler geliştirmelerine izin verilmelidir.
Akran İlişkilerinin Pozitif Etkileri
Akran ilişkileri, çocukta güven duygusunun oluşması, çocukların sosyal bilgi alışverişine girip bilgilerini sınamalarına olanak tanıması, sosyal bilişsel gelişmeyi arttırması, sosyal destek sağlaması, duygusal destek işlevi görmesi gibi nedenlerden ötürü çocukların sosyal, duygusal, bilişsel gelişimleri açısından çok önemlidir. Akran ilişkileri bilişsel açıdan, okula uyumun, akademik hazır oluşun, akademik motivasyonun ve başarının, ileriki yıllardaki psikolojik sağlığın önemli belirleyicilerindendir. Dolayısıyla akran ilişkileri gelişim açısından büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda ebeveynler, çocuklarının başka dünyaları da tanımasına olanak sağlamalıdır.
Ayşegül Çakmak
