Sağlıklı bir çocuğa sahip olmak her anne – babanın arzusudur. Ancak sağlıklı bir bebek beklerken, farklı özellikleri olan bir çocuğun dünyaya gelmesi ebeveynlerde değişik duygular, düşünceler ve durumlar yaşanmasına neden olabilir. Çocuklarının fiziksel engeli olduğunu öğrenen anne – babalar şaşırırlar ve ne yapacaklarını bilemezler.
Çocuğun fiziksel engelinin ilk defa aileye açıklanış şekli ve verilen bilgiler, ailenin bu durumu daha hafif ya da daha ağır geçirmesinde, ileride çocuğun durumunu kabul etmesinde önemli rol oynamaktadır. Fiziksel engelli çocuğun ailesi tarafından kabul edilmesinde ailenin bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi gerekmektedir.
Aileye Fiziksel Engelli Bir Çocuğun Katılımı
Aileye fiziksel engelli bir çocuğun katılımı, engelin doğası nedeniyle ailedeki tüm bireyleri etkilemekte, ailenin dengesini değiştirmekte ve tekrar bu dengeyi kurmak için aile üyelerini zorlamaktadır. Ailenin yaşamı çoğu zaman engelli çocuğun gereksinimlerine göre planlanmaktadır. Bu gereksinimleri karşılamada babaya göre anneye daha fazla sorumluluk yüklenmesi annenin ilgisinin, zamanının ve enerjisinin çoğunu fiziksel engelli çocuğa vermek zorunda kalması anneyi giderek eşinden ve diğer çocuklarından uzaklaştırabilir.
Ebeveynlerin Engeli Öğrenmesi
Anne – babaların fiziksel engelli bir çocuğa sahip olduklarını öğrendiklerinde yaşadıkları duygular şunlardır:
- İnkar: Doğum öncesinde ya da sonrasında çocuğun fiziksel engelli olduğunu öğrenen anne – baba bu duruma inanmak istemezler ve inkar ederler. Çocukla ilgili ilk tanı konulduğunda ailenin ilk tepkisi duymazdan gelmektir. Anne, eğer ben bunu duymazsam bu durum yok olabilir düşüncesini taşımaktadır.
- Öfke: Engelli çocuğa öfkeli olma toplum tarafından kabul edilemeyeceği için kişi öfkesini başkasına yöneltir. Bu aşamada anne – baba, birbiriyle ya da diğer aile fertleriyle tartışırlar. ”Neden biz? ” sorusunu sorarlar ve suçlu ararlar.
- Çöküntü (Depresyon): Yaşanan olumsuz tepkiler ve ailenin içine düştüğü suçluluk duygusu kişiyi depesyona götürür.
- Kabul: Son aşama olarak kabul, engellilik durumuyla baş etme evresidir. Araştırmacılar, aileler bu son evreyi kabulden çok, çocuğun engelli oluşuyla ilgili durumla baş etme ve kontrol altında tutma olarak benimsemektedirler. Önce eşlerden biri ya da her ikisi de değişmeyen bu durumu kabul edip ”Şimdi ne yapabiliriz? ” sorusuna cevap ararlar. Kendilerini zor bir dönemin beklediğinin farkındadırlar.
Aile ve Fiziksel Engelli Çocuğun Eğitimi
Özel eğitim çalışmalarında çocuğa olduğu kadar aile eğitimine de önem verilmektedir. Engelli bir çocuğun eğitiminde, aile eğitimi de oldukça önemlidir. Özellikle ebeveynlerin, çocuklarının gelişimine katkıda bulunabilmek için eğitime, bilgiye ve beceriye duydukları gereksinim, anne – babaların çocuklarına öğretici olarak yetiştirilmelerini amaçlayan aile eğitimi programlarının geliştirilmesine neden olmuştur. Ayrıca çocuğun, bir birey olarak topluma uyumunun arttırılmasında aile eğitiminin katkısı büyüktür.
Çocuğun toplumla kaynaşabilmesi için onu topluma, yaşıtlarının arasına çıkarmaya çalışmaktır. Yakın çevredeki bireylere, akrabalara, merak edip soran herkese çocuğun özelliklerini söylemek de çocuğun tanınması ve benimsenmesi için diğer önemli bir adımdır. Bu durum onların çocuğa uygun bir biçimde davranmasını sağlar ve çocuğun toplumdaki kişilerle sosyal ilişkilerini arttırır.
Esra TURAN
