Bir şeyi öğrenmenin en iyi yolu oyun oynamaktır. Çocuklar oyun yoluyla sadece fen, matematik ve mühendislik hakkında bilgi edinmezler, aynı zamanda oyun oynarken önemli sosyal becerileri de öğrenirler. Çocuklar problem çözmeyi, kendilerini savunmayı, karar verme becerilerini, grup halinde çalışmayı, paylaşmayı ve çatışmaları çözmeyi öğrenebilirler. Çocuklar geliştikçe ve büyüdükçe, oyun oynama biçimleri de gelişir. Mildred Parten gençleri oyun oynarken gözlemleyerek harika işler yaptı ve çocuklar için sosyal oyunun aşamalarını geliştirdi. Sosyal oyunun çocuklar için zaman içinde nasıl geliştiğine ve değiştiğine kısaca bir göz atalım. Sosyal oyunun altı aşaması vardır ve bunlar doğumla başlar:
- ANLAMSIZ OYUN
Buna inanmanın zor olabileceğini biliyorum ama oyun doğumla başlar. Bebeklerin net bir amaç olmadan yaptıkları rastgele hareketleri fark etmişsinizdir. Bu hareketler oyunun başlangıcıdır.
- YALNIZ OYUN
Bebeklik döneminde başlayan ve küçük çocuklarda sık görülen bu aşama, çocukların kendi kendilerine oynamaya başladığı dönemdir. Çocuklar tek başına oyun oynarken yakınlarda oturan veya oynayan diğer çocukları fark etmezler. Bunun bebeklik ve çocukluk döneminde başlaması, kötü bir durum olduğu anlamına gelmez. Tüm yaş grupları, bağımsız, tek başına oyun oynamak için zamana sahip olmalıdır.
- İZLEYİCİ OYUN
İzleyici oyunu en çok yürümeye yeni başladıkları yıllarda gerçekleşir, ancak ilerleyen yıllarda da devam edebilir. Bu aşama, çocukların başkalarının oyun oynamasını izlediği zamandır. Oyun oynayan diğer çocuklara bakan çocuk, diğer çocuklara sorular sorabilir ancak oyuna katılma çabası yoktur. Bu durum, bir çocuk utangaç olduğunda, kurallardan emin olmadığında veya oyuna katılmakta tereddüt ettiğinde ortaya çıkabilir.
- PARALEL OYUN
Her yaş grubunda olmasına rağmen, paralel oyun genellikle küçük çocuklarda görülür. Paralel oyun, çocukların diğer çocuklarla herhangi bir etkileşim olmadan yan yana oynamaya başlamasıyla gelişir. Etkileşim içinde değiller gibi görünseler de, birbirlerine dikkat ederler. Bu, diğer çocuklarla birlikte olma arzusunun başlangıcıdır. Bu aşama, oyunun daha karmaşık sosyal aşamaları için zemin hazırlamaya başlar.
- ORTAK OYUN
Yaklaşık üç ila dört yaşlarında, oyuncaklardan çok diğer çocuklarla ilgilenmeye başlarlar. Bir noktada, çocuk birlikte oynadığı diğer çocukla daha fazla etkileşime girmeye başlayacaktır; buna ortak oyun denir. Oyuncaklar ve onların ne yaptıkları hakkında sorular sormaya ve konuşmaya başlarlar. Bu, başkalarıyla nasıl geçinileceğini anlamanın başlangıcıdır. Ortak oyun sırasında, grup içindeki çocukların benzer hedefleri vardır (örneğin: bloklardan bir kule inşa etmek). Ancak kurallar koymazlar ve resmi bir organizasyon yoktur.
- SOSYAL OYUN
Çocuklar, üç ya da dört yaşından itibaren sosyalleşmeye başlarlar. Fikirleri ve oyuncakları paylaşmaya başlarlar ve yerleşik kuralları ve yönergeleri takip ederler. Dükkan oyunu oynarlar ve kimin hangi rolü oynayacağını belirlerler. Bir şeyler inşa etmek için birlikte çalışabilirler veya belki birlikte basit bir oyun oynayabilirler. Burası bir çocuğun işbirliği yapma, esnek olma, sıra alma ve problem çözme gibi sosyal becerileri öğrendiği ve uyguladığı yerdir.
Çocuklar oyunun aşamalarında ilerledikçe, oyunları daha karmaşık hale gelir ve oyunları başkalarıyla daha fazla etkileşim kurmayı içerir. Çocukların işbirliği yapma, uzlaşma ve problem çözme gibi sosyal becerileri geliştirmeleri için bunu yapmanın en iyi yolu onların oynamasına izin vermektir. Onlara oynamaları için zaman ve boşluk bırakırsak, sosyal etkileşimlerin kurallarını ve sınırlarını çok daha düzgün hatırlayacaklardır.
Rümeysa KIZMAZ
Kaynak: https://www.encourageplay.com/blog/social-stages-of-play
